فلدسپات
فِلدِسپات
(قدیمی‌تر: فلسپار) نوعی کانی بلورین است که از سیلیکات آلومینیم و سدیم و پتاسیم و کلسیم تشکیل شده و در سنگ‌های آذرین یافت می‌شود).
فلسپات‌ها از مهم‌ترین کانی‌های سنگی آذرین به‌شمار می‌آیند. فلدسپاتها به سه گروه کلسیک، پتاسیک و سدیک تقسیم‌بندی می‌شوند. آنورتیت به فرمول شیمیایی (CaAl2Si2O8) فلدسپات نوع کلسیک است و آلبیت به فرمول شیمیایی (NaAlSi3O8) فلدسپات نوع سدیک و پتاسیم فلدسپات به فرمول شیمیایی (KAlSi3O8) فلدسپات نوع پتاسیک آن است.
چندریختی‌های پتاسیم فلدسپات عبارت‌اند از: سانیدین، ارتوکلاز، میکروکلین و آدولاریا. آنورتیت و آلبیت به این امتیاز که می‌توانند جانشین شوند و در ساختمان کانی پلاژیوکلاز شرکت می‌کنند، میان فلدسپات سدیم (آلبیت) و فلدسپات پتاسیم، جانشینی محدودی وجود دارد و فلدسپاتهای این سری به انواع آلکانی فلدسپاتها شهرت دارند.
فلدستاپ
دسته بندی ها
نام فلدسپات | فرمول مینرالی |
| اورتوکلاز | 6SiO2.Al2O3.K2O |
| آلبیت | 6SiO2.Al2O3.Na2O |
| آنورتیت | 2SiO2.Al2O3.CaO |
| سلزیان | 2SiO2.Al2O3.BaO |
اطلاعات کلی
| رده‌بندی | کانی‌های سیلیکات |
|---|---|
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | پتاسیمآلومینیمسیلیسیم3اکسیژن8 – سدیمAlSi3O8 – کلسیمAl2Si2O8 |
| دستگاه بلوری | دستگاه بلوری تریکلینیک یا دستگاه بلوری مونوکلینیک |
ساختار فلدسپاتها
ساختار فلدسپات همانند ساختار چند ریختیهای گوناگون SiO4 و همچنین AlO4 تشکیل شده‌است. ساختار فلدسپاتها را می‌توان حالت پرشده ساختارهای SiO2 از راه ورود AL به شبکه چهاروجهی و هم‌زمان با آن جایگزینی Na+ (یا K+ یا Ca2+) در حفره‌های موجود فرض کرد. هنگامی که فقط یک Si4+ به‌وسیله Al3+ جانشین می‌شود، ساختار می‌تواند با ورود یک K+ یا یک Na+ خنثی شود.
به همین ترتیب وقتی Si4+ توسط Al3+ جانشین می‌شود، بار الکترواستاتیکی شبکه می‌تواند توسط یک کاتیون دوظرفیتی مانند Ca2+ موازنه شود. اینکه یک فلدسپات دمای بالای اولیه خاصی، ساختار دمای بالای (بی‌نظم) خود را حفظ کرده یا (در اثر سرد شدن) به ساختار دمای پایینتر (منظم‌تر) تبدیل می‌شود، تا حد زیادی تحت تأثیر آهنگ سرد شدن فرایند است. میکروکلین در واقع مشخصه سنگ‌های عمیق و پگماتیت‌ها، ارتوکلاز مشخصه سنگ‌های نفوذی شکل‌یافته در دماهای حد واسط و سانیدین مشخصه گدازه‌ای خروجی دما بالاست. ساختار عمومی اعضا سری پلاژیوکلاز بسیار شبیه میکروکلین است.
موارد مصرف پلاژیوکلازها بسیار اندک است ولی آلکانی فلدسپات ها در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. از فلدسپات ها به سبب برخورداری ای ویژگی های منحصر به فردی که دارا هستند، در تهیه انواع لباس ها و شیشه ها می توان بهره گرفت. به طور کلی می توان اشاره نمود که بیشتر مصرف فلدسپات در صنایع شیشه سازی می باشد و قسمتی از آن نیز به صنایع سرامیک سازی اختصاص داده می شود.
به طور کلی می توان اشاره نمود که شش سنگ منبع تامین فلدسپات ها هستند. از جمله این سنگ ها می توان به پگماتیت های همراه با گرانیت گرافیکی، آلاسکیت، آپلیت، گرانیت، کوارتزیت فلدسپاتی، ماسه های فلدسپاتی سواحل و بستر رودخانه ها را نام برد. این سنگ ها در کشورهایی نظیر ایتالیا، امریکا، فرانسه، آلمان، روسیه، تایلند، کره جنوبی و مکزیک وجود خواهند داشت.